Notebandi 2.0: બેંકોમાં 2000ની કેટલી નોટો બદલી શકાશે? 30 સપ્ટેમ્બર પછી લોકો શું કરશે?

 

RBI Notification 2023: રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ હજુ સુધી કોઈ સ્પષ્ટતા કરી નથી કે એક વ્યક્તિ બેંકોમાં રૂ. 2,000ની કેટલી નોટો જમા કરાવી શકે છે. પરંતુ RBIએ કહ્યું છે કે એક સમયે વધુમાં વધુ 10 નોટો જ બદલી શકાશે. લોકો 30 સપ્ટેમ્બર સુધી 2000 રૂપિયાની નોટ બદલી શકશે. ચાલો નજર કરીએ કે 30 સપ્ટેમ્બર પછી લોકો શું કરી શકશે?

નવી દિલ્હી: ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI)એ શુક્રવારે ચલણમાંથી રૂ. 2000ની નોટો પાછી ખેંચવાની જાહેરાત કરી છે. જો કે, આ મૂલ્યની નોટો 30 સપ્ટેમ્બર સુધી બેંકોમાં જમા અથવા બદલી શકાશે. શુક્રવારે સાંજે જારી કરાયેલા એક નિવેદનમાં આરબીઆઈએ કહ્યું કે હાલમાં ચલણમાં રહેલી રૂ. 2000ની નોટ 30 સપ્ટેમ્બર સુધી ચાલુ રહેશે. આ સાથે આરબીઆઈએ બેંકોને તાત્કાલિક અસરથી 2000 રૂપિયાની નોટ આપવાનું બંધ કરવા કહ્યું છે. સાથે જ તેણે બેંકોને 30 સપ્ટેમ્બર સુધી આ નોટો જમા કરાવવા અને બદલવાની સુવિધા આપવા જણાવ્યું છે. 23 મેથી 2000 રૂપિયાની નોટો બદલી શકાશે અને બેંકોમાં જમા કરાવી શકાશે. જો કે, એક સમયે માત્ર રૂ. 20,000 મૂલ્યની નોટો જ બદલી શકાશે.

એક વ્યક્તિ કેટલી નોટ બદલાવી શકશે?

આ અંગે આરબીઆઈએ હજી સુધી કોઈ સ્પષ્ટતા નથી કરી કે એક વ્યક્તિ વધારેમાં વધારે 2000ની કેટલી નોટો જમા અથવા બદલાવી શકશે. પરંતુ તેણે કહ્યું છે કે એક સમયે વધુમાં વધુ 10 નોટો જ બદલી શકાશે. RBIનું આ પગલું નવેમ્બર 2016ની અણધારી જાહેરાતથી થોડું અલગ છે, જેમાં જાહેરાતની મધ્યરાત્રિથી 500 અને 1,000 રૂપિયાની તત્કાલીન નોટોને ચલણમાંથી બહાર કાઢવામાં આવી હતી. ત્યારબાદ આરબીઆઈએ રૂ. 2000ની નોટ બહાર પાડી હતી.

30 સપ્ટેમ્બર પછી શું થશે?

જો કે સેન્ટ્રલ બેંકે એ નથી જણાવ્યું કે 30 સપ્ટેમ્બરની સમયમર્યાદા પછી લોકો પાસે રહેલી 2000 રૂપિયાની નોટોની સ્થિતિ શું હશે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, સમયમર્યાદા પૂરી થયા પછી પણ જો લોકો આ નોટો પોતાની પાસે રાખશે તો તેમની સામે કોઈ કાયદાકીય કાર્યવાહી કરવામાં આવશે નહીં.

ડિજિટલ પેમેન્ટને પ્રોત્સાહન મળશે

ભૂતપૂર્વ નાણા સચિવ કા નોટો જારી કરવામાં આવી હતી. હવે તેમનું અંદાજિત ચાર-પાંચ વર્ષનું આયુષ્ય પૂરું થવાનું છે. માર્ચ 2018માં 6.73 લાખ કરોડ રૂપિયાની 2000 રૂપિયાની ચલણી નોટો ચલણમાં હતી. પરંતુ માર્ચ 2023માં તેમની સંખ્યા ઘટીને 3.62 લાખ કરોડ રૂપિયા થઈ ગઈ. આમ, ચલણમાં રહેલી કુલ નોટોમાં માત્રએસસી ગર્ગે જણાવ્યું હતું કે આરબીઆઈના પગલાનો હેતુ ઉચ્ચ મૂલ્યની નોટો પર નિર્ભરતા ઘટાડવા અને ડિજિટલ ચૂકવણીને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે. તેમણે કહ્યું કે 2000 રૂપિયાની અડધી નોટો પહેલાથી જ નાણાકીય વ્યવસ્થામાંથી બહાર છે.

બેંકોને કોઈ સમસ્યા નહીં થાય

સેન્ટ્રલ બેંકે આ પગલું કાળા નાણાનો સંગ્રહ કરવા માટે ઉચ્ચ મૂલ્યની નોટોનો ઉપયોગ કરવાની ચિંતા વચ્ચે ઉઠાવ્યું છે. આરબીઆઈએ નાણાકીય વર્ષ 2018-19માં જ રૂ. 2000ની નવી નોટો છાપવાનું બંધ કરી દીધું હતું અને ધીમે ધીમે તેનું સર્ક્યુલેશન ઘણું ઓછું થઈ ગયું છે. રિઝર્વ બેંકના જણાવ્યા અનુસાર, એવું જોવામાં આવ્યું છે કે 2000 રૂપિયાની નોટોનો વ્યવહારો માટે સામાન્ય રીતે ઉપયોગ થતો નથી. આ સાથે બેંકો પાસે પર્યાપ્ત માત્રામાં અન્ય મૂલ્યોની નોટો ઉપલબ્ધ હોવાને કારણે લોકોને નોટો આપવામાં કોઈ મુશ્કેલી નહીં આવે.

માર્ચ 2017 પહેલા 89% નોટો જારી કરવામાં આવી હતી

આરબીઆઈ અનુસાર, માર્ચ 2017 પહેલા 2000 રૂપિયાની 89 ટ 10.8 ટકા જ રૂ. 2000ની નોટો છે, જે માર્ચ 2018માં 37.3 ટકા હતી.